Xây dựng nông thôn mới gắn với bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống ở Hoằng Qùy.

Giếng Đình Đông được làng Qùy Chử tôn tạo và bảo vệ

Cùng với quá trình đô thị hóa, ở Hoằng Qùy vẫn giữ được nét truyền thống kết hợp hiện đại trong không gian văn hóa làng quê. Đó là cây đa, giếng nước, sân đình; là những lễ hội, tục lệ tốt đẹp được lưu giữ ở các làng văn hóa, các thôn trên địa bàn xã. Những nét văn hóa truyền thống ấy chính là “sức mạnh mềm” để không chỉ tạo nên nét đẹp riêng của một vùng quê, mà từ văn hóa, Hoằng Qùy đã tạo ra những giá trị, sức mạnh lớn hơn cho cộng đồng dân cư.

Khuôn viên nhà văn hóa thôn Trung Tiến

Thôn Trung Tiến, xã Hoằng Quỳ là 1 trong 3 thôn thuộc làng Quỳ Chử - vùng đất cổ của xứ Thanh. Giờ đây, Trung Tiến đã mang một sắc diện mới với những bức tường bích họa góp thêm những sắc màu của mùa xuân. Hòa trong một không gian văn hóa làng truyền thống được người dân trân trọng và giữ gìn, diện mạo làng quê ngày càng thêm rộn ràng, phấn khởi. Năm 2023, cùng với các thôn khác trong xã, Trung Tiến đã vươn lên trở thành điểm sáng trong việc huy động các nguồn lực xây dựng thôn NTM kiểu mẫu. Điểm nhấn quan trọng nhất có lẽ là công trình nhà văn hóa thôn được xây dựng mới khang trang trên diện tích đất hơn 1.000m2. Thôn đã huy động được 1,5 tỷ đồng từ nguồn đóng góp, ủng hộ của Nhân dân để xây dựng công trình nhà văn hóa, chỉnh trang khuôn viên, mua sắm trang thiết bị.

Trò diễn Cơm thi cá giải trên ao Đình Trung làng Qùy Chử

Bí thư chi bộ, trưởng ban công tác mặt trận thôn Trung Tiến Nguyễn Xuân Trường chia sẻ: Khi tiến hành xây dựng thôn kiểu mẫu, thôn đã phát phiếu thăm dò, xin ý kiến đến từng hộ gia đình. Sau khi nhận được sự thống nhất, quá trình triển khai các công trình, thu chi tài chính đều được giao cho ban công tác mặt trận thôn trực tiếp thực hiện, Nhân dân cử người uy tín tham gia giám sát, UBND xã phân công cán bộ theo dõi, hướng dẫn; các khoản thu chi được công khai định kỳ 15 ngày/lần trên hệ thống loa của thôn... Với cách làm minh bạch, công khai như vậy đã tạo được sự đồng thuận, nhất trí cao trong Nhân dân. Các khoản đóng góp trong thôn dự kiến thu trong 2 năm nhưng chỉ 2 tháng sau người dân đã đóng đầy đủ. Thôn đã tuyên truyền, vận động Nhân dân hiến 31,1m2 đất mở rộng đường giao thông; một số điểm “thắt cổ chai” trên tuyến đường được giải tỏa, mở rộng. Đường sá, cống rãnh được xây dựng đồng bộ, di chuyển 28 cột điện; vôi ve, vẽ tranh bích họa cổ động... mang lại sức sống mới cho mỗi khu dân cư.

Đền thờ Đức thánh Lê Phụng Hiểu tại thôn Ích Hạ xã Hoằng Qùy

Tại xã Hoằng Qùy, việc gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống được cán bộ và nhân dân hết sức chú trọng. Cùng với chăm lo phát triển kinh tế, cấp ủy, chính quyền địa phương luôn quan tâm định hướng, đưa ra những giải pháp phù hợp để bảo tồn, phát huy giá trị của văn hóa truyền thống. Khi đặt chân đến nhiều thôn làng trên địa bàn xã Hoằng Qùy vẫn bắt gặp hình ảnh giếng nước, sân đình, cổng làng ngả màu thời gian, làng nghề truyền thống, phiên chợ quê, lễ hội rộn ràng… Tất cả tạo nên bức tranh văn hóa truyền thống phong phú, đậm đà bản sắc…Trên địa bàn xã có 1 di tích khảo cổ cấp quốc gia (DTLS Di chỉ khảo cổ Đồng Cáo), 7 di tích lịch sử cấp Tỉnh (Đền Tến, Đình làng Phúc Tiên, Đình làng Trọng Hậu, Đình làng Đông Khê, Mộ cụ Lưu Đình Chất, Đình Trung, Đền thờ Đức Thánh Mẫu, Từ đường họ Nguyễn Đình) đã được kiểm kê, bảo vệ, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị theo quy định pháp luật về di sản văn hóa. 7/7 thôn đều bố trí xây dựng Khu thể thao thôn với diện tích quy hoạch từ 500m2 - 1.000 m2. Tại các Khu Thể thao được bố trí các dụng cụ tập luyện thể dục thể thao, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân.

Trò diễn Tú Huần trong lễ hội làng Qùy Chử

Cùng với việc tôn tạo, bảo vệ di sản văn hóa; quan tâm đầu tư thiết chế văn hóa cơ sở, tại Hoằng Qùy còn lưu giữ nhiều lễ hội truyền thống tại các làng văn hóa vào dịp đầu xuân. Nổi bật phải kể đến lễ hội ở làng Qùy Chử với nhiều trò chơi, trò diễn dân gian được tổ chức từ xa xưa. Trong đó, trò diễn cá giải cơm thi là một trong những trò diễn mang đậm bản sắc nghề nghiệp của một vùng quê. Ngày nay, trong nhịp sống hiện đại, mỗi khi xuân sang, hội cá giải cơm thi với tiếng trống, tiếng chiêng cùng tiếng loa phóng thanh rộn ràng lại lôi cuốn lòng người dân Kẻ Tổ (Qùy Chử) với nỗi niềm nhớ về cội nguồn và niềm khát khao hạnh phúc, đồng thời, cũng là dịp để trai gái giao lưu, tìm hiểu, xây dựng tình đoàn kết nhân ái, giữ gìn khối đoàn kết cộng đồng làng xóm. Bên cạnh đó, còn nhiều trò diễn xướng độc đáo như Chèo chải ở làng Ích Hạ, Trọng Hậu, Phúc Tiên tại lễ hội đền Thánh Tến để xưng tụng Lê Phụng Hiểu - một nhân vật lịch sử đã có công bảo vệ và xây dựng triều Lý mở đầu cho một thời đại hưng thịnh của đất nước.

Trò cơm thi cá giải là một trong những trò diễn dân gian độc đáo nơi đây

Dòng chảy văn hóa dân gian ở Hoằng Qùy cứ âm thầm và bền bỉ như vậy nhờ sự trân trọng, nỗ lực của người dân qua nhiều thế hệ. Năm 2024, 5/5 làng văn hóa của xã: Phúc Tiên, Trọng Hậu, Ích Hạ, Đông Khê, Qùy Chử có hội làng được tổ chức vào dịp đầu năm mới với nhiều trò chơi dân gian thú vị. Nhiều thôn vẫn gìn giữ được giếng cổ có từ thời ông cha. Các lễ hội diễn ra tưng bừng, náo nhiệt, là dịp để người dân địa phương tri ân công đức các bậc tiền nhân, tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, bồi đắp thêm những giá trị văn hóa mới.

NTM không có nghĩa cái gì cũng phải mới. Bởi lẽ, việc giữ “hồn làng” và bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa địa phương luôn được coi trọng trong quá trình nỗ lực phấn đấu đạt các tiêu chí về NTM nâng cao, kiểu mẫu. Không chỉ có hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ hay những công trình bê tông kiên cố mà điều quan trọng với người dân nông thôn chính là hình thái không gian, cảnh quan, bản sắc, mối quan hệ họ tộc, xóm giềng, nếp làng... Đó mới thực sự là nền tảng cốt lõi mang giá trị bền vững và là mục tiêu cần được tập trung hướng tới trong quá trình xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu…

Thanh Qúy – Trung tâm VHTT TT&DL