Về Nghĩa Hương thăm Đền thờ Quốc mẫu.

Đăng lúc: 18:45:56 03/03/2023 (GMT+7)

Làng Nghĩa Hương xa xưa là làng Sở. Về sau, cùng với việc phong cho bà Hà Thị Cai là Quốc Mẫu, vua Lê Thái Tổ đã ban cho làng tên gọi Nghĩa Hương với nhiều ý nghĩa. Bởi vậy, di tích đền Quốc Mẫu còn được biết đến với tên phủ Sở.

Đền thờ Quốc mẫu Hà Thị Cai

Từ ngã ba Bông xuôi theo dòng sông Mã về phía cầu Hàm Rồng, trên mảnh đất Hoằng Xuân tươi đẹp, du khách có thể dừng chân ghé thăm rất nhiều di tích trên vùng đất này, như: Phủ Vàng – nơi thờ thánh mẫu Liễu Hạnh, đình làng Xuân Phú – nơi thờ Liễu Hoa công chúa, làng Nga Phú – nơi thờ đức thánh cả Tô Hiến Thành, làng Mỹ Cầu – nơi thờ đức Thái Giám… Và, đến với làng Nghĩa Hương, du khách có thể dừng chân để ghé thăm Đền thờ Quốc mẫu và hòa trong lễ hội truyền thống nơi đây gắn liền với câu chuyện Quốc Mẫu Hà Thị Cai – người giúp đỡ Bình Định Vương Lê Lợi trong những ngày “nếm mật nằm gai” làm nên nghiệp lớn.

Đình làng Nghĩa Hương xã Hoằng Xuân.

Cụm di tích lịch sử văn hóa đình Nghĩa Hương – Đền thờ Quốc mẫu Hà Thị Cai xã Hoằng Xuân là một loại di tích tổng hợp bao gồm đền thờ nhân thần (người có công lập làng, giúp vua đánh giặc) và đình làng thờ bản cảnh Thành Hoàng làng là một công trình kiến trúc nghệ thuật còn lại đến ngày nay. Cụm di tích này đều nằm trên địa phận làng Nghĩa Hương (Làng Sở xưa) - ven sông Mã - một vùng đất được hình thành bằng nguồn phù xa của con sông này hàng bao thế kỷ.

Cậu đồng Hoàng Lương - Thủ nhang Đền Quốc mẫu...

Theo tài liệu sử truyền thống dân gian, nhất là bản Thánh tổ Phổ tích (Bản chữ Hán) còn lại ở làng Nghĩa Hương xã Hoằng Xuân thì: Bà Quốc Mẫu tên húy là Hà Thị Cai, sinh quán tại làng Quan Nội xã Hoằng Anh. Trong thời kỳ khởi nghĩa Lam Sơn, có lần Lê Lợi bị truy đuổi phải vượt sông Mã sang đất Hoằng Xuân bây giờ. Khi giặc Minh đuổi theo gần đến nơi, Lê Lợi chạy vào một quán nước bên đường. Trong quán, có một bà lão đầu tóc bạc phơ, dung mạo hiền lành phúc hậu. Lê Lợi vội nói tình cảnh của mình và nhờ bà cứu giúp. Bà lão điềm tĩnh nói: Người đừng lo sợ! Rồi bà chỉ cho Lê Lợi nơi ẩn nấp kín đáo - ngay trong quán của mình. Khi quân Minh kéo đến quát tháo, truy vấn bà, bà điềm tĩnh thản nhiên chỉ tay về phía núi Vàng (làng Đại Điền xã Hoằng Xuân ngày nay), nói là thấy một người đàn ông lạ mặt chạy về phía ấy. Bọn giặc tưởng thật vội chạy theo cho kịp. Khi chúng đã chạy xa, Lê Lợi đi ra quỳ lạy cám ơn bà lão, rồi cáo biệt đi ngay. Sau ngày đại thắng quân Minh, Lê Lợi thân chinh đến làng Sở tìm bà lão bán nước đưa về kinh đô tôn làm Quốc Mẫu. Ít lâu sau bà xin về làng quan nội (thuộc xã Hoằng Anh bây giờ) là quê gốc của bà rồi mất ở đó. Bà lão bán nước ấy chính là Hà Thị Cai.

...cùng giáo viên...

Theo truyền thuyết kể rằng: Đám tang bà Quốc Mẫu rất lớn, hôm đưa đám trời mưa như trút nước, dân làng đặt tạm linh cửu giữa đồng, sáng hôm sau dân làng ra đồng để tiếp tục công việc đưa đám thì lạ thay không thấy linh cửu đâu cả chỉ thấy hiện lên một cồn đất mới do mối đùn lên rất lớn. Chỗ đó về sau nhà vua cho lập đền thờ. Hàng năm, triều đình cử người về cúng tế. Về sau, làng Sở và làng Quan nội kết nghĩa anh em gọi là Quan nội và Quan ngoại. Bến sông xưa nơi Lê Lợi bị giặc truy đuổi được đặt là bến Tử (bến chết mà người anh hùng dân tộc đã được cứu sống).

....học sinh Trường THCS xã Hoằng Xuân trong hành trình về nguồn tìm hiểu về những giá trị di tích.

Không chỉ được vua Lê Thái Tổ tôn làm Quốc Mẫu, bà Hà Thị Cai còn được người dân suy tôn là Thành hoàng làng, thờ ở đình làng Nghĩa Hương. Đình làng Nghĩa Hương khi xưa nổi tiếng là một trong những công trình kiến trúc gỗ đẹp, bề thế trong khắp tổng Lỗ Hương.

Trải qua thời gian cùng thăng trầm lịch sử, đền Quốc Mẫu Hà Thị Cai ở làng Nghĩa Hương đã được chính quyền, người dân địa phương và du khách xa gần hảo tâm dốc lòng đóng góp tôn tạo lại trên nền móng cũ. Tọa lạc trong không gian văn hóa làng truyền thống, nơi địa thế “sơn thủy hữu tình” và thiên nhiên tươi đẹp. Mặt đền hướng về phía tây nhìn xuống sông Mã, phía bắc là dãy Sơn Trang, phía nam là vùng đất bồi ngoại đê và phía đông là làng nghĩa Hương dân cư đông đúc. Ngôi đền là điểm đến chiêm bái, dâng hương vãn cảnh hấp dẫn du khách khi về với vùng đất bên bờ sông Mã.

Hàng năm, tại đền Quốc Mẫu diễn ra nhiều hoạt động văn hóa, như: lễ Kỳ phúc (15 tháng 2 âm lịch); lễ giỗ Quốc Mẫu Hà Thị Cai (12 tháng 12 âm lịch) và vào ngày giỗ vua Lê Thái Tổ (22 tháng 8 âm lịch) người dân trong vùng cùng trở về đền làm lễ tưởng nhớ.

Cụm di tích lịch sử: Đình làng Nghĩa Hương – Đền Quốc Mẫu xã Hoằng Xuân là cụm di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật có giá trị lớn về mặt lịch sử và xã hội. Cụm di tích đã được xếp hạng di tích cấp tỉnh năm 1995. Đây cũng là niềm tự hào, là điểm tựa tâm linh không chỉ của riêng người dân làng Nghĩa Hương xã Hoằng Xuân mà còn của người dân trong vùng, là chốn tìm về nguồn cội của biết bao người trên mảnh đất này.

Thanh Qúy – Trung tâm VHTT TT&DL

Các tin khác