Đền Đồng Cổ Làng Mỹ Đà: Hào khí ngàn năm, linh thiêng một cõi

 Mùa xuân gõ cửa mang theo hơi thở của đất trời, đánh thức những miền ký ức thiêng liêng trên dải đất Hoằng Hóa. Vùng quê ven biển này không chỉ nổi danh với những cánh đồng lúa bát ngát, những làng chài trù phú mà còn là nơi hội tụ nhiều di tích văn hóa, lịch sử quan trọng. Trong hành trình tìm về cội nguồn ấy, chúng tôi ghé thăm làng Mỹ Đà (xã Hoằng Đức, huyện Hoằng Hóa) – nơi tọa lạc đền Đồng Cổ, một trong những di tích lịch sử cấp quốc gia gắn liền với huyền thoại trấn giữ non sông.
Dấu ấn huyền thoại – Tâm linh một cõi

Làng Mỹ Đà ngày nay xưa kia gọi là Kẻ Cổ, về sau đổi thành trang Mỹ Cụ vào thời Lý – Trần. Theo sử sách, nơi đây chứng kiến sự linh ứng của thần Đồng Cổ trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm. Đặc biệt, khi thái tử Phật Mã (sau này là vua Lý Thái Tông) dẫn quân đánh giặc Chiêm Thành, ông đã được thần báo mộng và hiển linh phù trợ, giúp quân đội triều Lý toàn thắng.

Theo thần tích, trên đường hành quân đến trang Mỹ Cụ, khi trời bỗng nhiên nổi cơn giông lớn, thái tử dừng lại và lập đàn tế thần linh. Đêm ấy, ông mộng thấy vị thần Đồng Cổ đứng uy nghi trên đàn tế, báo điềm lành cùng hai chữ “Bảo Hựu” ẩn hiện trong đám mây vàng. Tin vào sự linh thiêng, thái tử chỉnh đốn binh mã, xông pha trận địa và giành thắng lợi huy hoàng. Khi lên ngôi, nhớ ơn thần linh, vua Lý Thái Tông đã sắc chỉ cho dân Mỹ Cụ lập đền thờ, phong mỹ tự “Thượng đẳng phúc thần” và cấp ruộng hương hỏa để Nhân dân phụng thờ.

Cổng đền Đồng Cổ

Bên cạnh vai trò quan trọng dưới triều Lý, đền Đồng Cổ làng Mỹ Đà tiếp tục gắn với cuộc khởi nghĩa Lam Sơn của Lê Lợi thế kỷ XV. Khi dấy binh chống giặc Minh, Bình Định Vương đã ghé đền cầu nguyện, mong thần phù trợ. Sau thắng lợi, Lê Lợi sắc phong thần Đồng Cổ là “Bản cảnh Thành Hoàng, Bảo Hựu hiển ứng, Huyền thông thượng thượng đẳng phúc thần Đại vương”, đồng thời ban lệnh quốc tế hàng năm. 

Trải qua bao biến thiên của lịch sử, đền Đồng Cổ vẫn được người dân Mỹ Đà bảo tồn, gìn giữ như một minh chứng của lòng tôn kính và niềm tự hào về một vùng đất linh thiêng. Hiện nay, di tích còn lưu giữ 28 đạo sắc phong từ thời Lê – Nguyễn, ca ngợi công đức của thần trong công cuộc bảo vệ đất nước. Bên cạnh đó, đền cũng là nơi gìn giữ những giá trị văn hóa đặc sắc với nhiều câu đối, hoành phi cổ kính, phản ánh tinh thần uống nước nhớ nguồn của dân tộc.

Năm 2004, đền Đồng Cổ được công nhận là Di tích lịch sử quốc gia, khẳng định tầm quan trọng của di tích trong dòng chảy văn hóa xứ Thanh. Nhằm đáp ứng nhu cầu tâm linh và phát huy giá trị di sản, Nhân dân cùng chính quyền địa phương đã trùng tu, tôn tạo đền, giữ vững nét cổ kính song vẫn tạo không gian thuận lợi cho du khách đến tham quan, chiêm bái. 

Là một trong những lễ hội lâu đời nhất của huyện Hoằng Hóa, Lễ hội Kỳ Phúc diễn ra vào ngày mùng 1 tháng 2 âm lịch hàng năm tại đền Đồng Cổ làng Mỹ Đà. Đây không chỉ là dịp để người dân bày tỏ lòng thành kính với thần linh mà còn mang ý nghĩa cầu mong quốc thái dân an, mùa màng bội thu, nhân khang vật thịnh.

Nghi thức rước kiệu trang trọng, quy tụ các dòng họ, các xóm trong làng cùng dâng lễ vật lên thần Đồng Cổ (ảnh chụp năm 2024)

Lễ hội bắt đầu bằng nghi thức rước kiệu trang trọng, quy tụ các dòng họ, các xóm trong làng cùng dâng lễ vật lên thần Đồng Cổ. Bên cạnh nghi thức tế lễ cổ truyền, lễ hội còn có nhiều hoạt động văn hóa dân gian đặc sắc như đánh trống đồng, hát chầu văn, trò chơi dân gian… thu hút đông đảo người dân và du khách tham dự. Tiếng trống đồng Đồng Cổ vang lên không chỉ nhắc nhớ về thời kỳ hào hùng xa xưa mà còn như một biểu tượng của sự trường tồn, gắn kết cộng đồng.

Nằm trong hành trình khám phá vùng đất Hoằng Hóa giàu truyền thống, đền Đồng Cổ làng Mỹ Đà hội tụ đầy đủ yếu tố để trở thành một điểm đến du lịch tâm linh hấp dẫn. Cùng với Thành Nhà Hồ, Khu di tích Lam Kinh, nơi đây có thể kết nối thành tuyến du lịch văn hóa – lịch sử đặc sắc của tỉnh Thanh Hóa, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương.

Hoằng Hóa không chỉ là vùng đất của những lễ hội truyền thống, mà còn là nơi hội tụ nhiều danh thắng nổi tiếng như biển Hải Tiến, đền thờ Trạng Quỳnh, chùa Hồi Long, chùa Bụt hay Phủ Vàng… Sự kết hợp giữa yếu tố tâm linh và cảnh sắc thiên nhiên phong phú giúp nơi đây trở thành điểm đến lý tưởng cho du khách trong và ngoài nước.

Bảo tồn và phát huy giá trị đền Đồng Cổ không chỉ là trách nhiệm của riêng Nhân dân Mỹ Đà mà còn là nhiệm vụ chung của cả tỉnh Thanh Hóa trong hành trình gìn giữ di sản dân tộc. Trong tương lai, nếu được đầu tư đúng mức, nơi đây sẽ trở thành điểm sáng trên bản đồ du lịch tâm linh Việt Nam, giúp thế hệ hôm nay và mai sau hiểu thêm về cội nguồn văn hóa, hun đúc thêm tinh thần tự hào dân tộc.

Tạm biệt làng Mỹ Đà, tiếng trống đồng Đồng Cổ vẫn vang vọng, như nhắc nhớ về những trang sử vàng chói lọi của Hoằng Hóa – miền đất của lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng thiêng liêng./.