Du xuân đền Đồng Cổ làng Mỹ Đà

 
Ngay trước cổng đền là 2 cây đa cổ thụ

Phía trong cổng vào đền

Theo “Sự tích tôn thần bản miếu”, đền thờ thần Đồng Cổ ở làng Mỹ Đà được khởi dựng từ thời Lý.

Đền nằm ngay bên phải cổng làng

Làng Mỹ Đà ngày nay xưa kia có tên gọi Kẻ Cổ, đến giai đoạn Lý - Trần gọi là trang Mỹ Cụ. Theo Thần tích thần Đồng Cổ làng Mỹ Đà, ở bến Trường Châu, thái tử Phật Mã sau khi được thần Đồng Cổ mộng báo giúp đỡ đã cùng đại quân thẳng tiến đến nơi đồn trú của giặc. Hai bên giáp chiến vô cùng ác liệt. Khi thế trận giao tranh bất phân thắng bại, để bảo toàn lực lượng, thái tử Phật Mã đã cho lui quân. Qua địa giới trang Mỹ Cụ (làng Mỹ Đà) huyện Cổ Đằng, phủ Hà Trung, vào giữa trưa trời bỗng nổi mưa giông dữ dội, thái tử bèn cho quân dừng lại nghỉ ngơi. Khi trời quang mây tạnh, thái tử nhà Lý nhận ra địa hình của bản trang nơi mình dừng chân giống một đóa hoa sen, được che bởi đám mây mờ. Cho là sự lạ nên đã lập đàn tế tại chỗ, đêm đến lại mộng thấy vị thần dáng uy nghi như đã gặp trong mộng trước đó, đứng trên đàn tế, tự xưng: “Ta là sơn thần Đồng Cổ, theo vua đi dẹp giặc. Nay thấy nơi đây là đất linh thiêng cho nên hiển ứng”. Lại thấy một dải mây vàng tựa tấm lụa từ trên trời giáng xuống ngay đàn tế, trong đám mây hiển hiện hai chữ “Bảo Hựu”. Bấy giờ, thái tử Phật Mã càng tin có thần linh phù trợ, bèn đốc quân trở lại, tiến vào đồn giặc. Giữa trận giao tranh, trên không trung nổi lên ba tiếng trống đồng như tiếng sấm vang khiến kẻ thù sợ hãi, không đánh mà vũ khí tự buông, mất hết nhuệ khí chiến đấu, quân ta thừa thắng xông lên quét sạch giặc Chiêm Thành ra khỏi bờ cõi.

Thắng trận trở về, lên ngôi, vua Lý Thái Tông đã ra sắc chỉ cho người dân trang Mỹ Cụ dựng đền thờ trên nền đất có hình hoa sen trước đó từng lập đàn tế, phong mỹ tự “Thượng đẳng phúc thần”, cấp tiền cho Nhân dân địa phương quanh năm hương khói phụng thờ. Bởi vậy, ngoài tên đền thần Đồng Cổ thì di tích còn được biết đến với hai tên gọi: Đền Thành hoàng Bảo Hựu và Liên Hoa linh từ. Theo người dân địa phương, tên gọi Liên Hoa linh từ bắt nguồn từ địa thế của làng cũng như vị trí ngôi đền tọa lạc giống như đóa hoa sen.

Theo Thần tích thần Đồng Cổ làng Mỹ Đà, đầu thế kỷ XV, nơi núi rừng Lam Sơn xứ Thanh, Bình Định Vương Lê Lợi khởi binh đánh đuổi giặc Minh xâm lược, trong một lần qua đền thờ thần Đồng Cổ ở trang Mỹ Cụ đã thành tâm làm lễ khấn thần: “Tôi người nhà Lê, khởi nghĩa dẹp loạn giặc Minh, thân hành cầu xin trời đất bách thần âm phù trợ giúp”. Sau đó lên đường cùng tướng sĩ trên dưới một lòng quyết tâm diệt giặc. Khi khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi, không quên ơn thần linh phù trợ, vua Lê Thái Tổ đã phong Bản cảnh Thành Hoàng, Bảo Hựu hiển ứng, Huyền thông thượng thượng đẳng phúc thần Đại vương, hàng năm xuân - thu hai kỳ quốc tế (tế lễ theo nghi thức Nhà nước).

“Sự tích tôn thần bản miếu” (bản gốc do Hàn Lâm viện Đông các đại học sỹ Nguyễn Bính soạn năm Hồng Phúc thứ nhất 1502) đền thờ thần Đồng Cổ ở làng Mỹ Đà được khởi dựng từ thời Lý, lưu giữ tại di tích câu đối: “Anh linh trợ Lý bình Chiêm tặc/ Hiển ứng phù Lê phạt Ngô quân”. Nhớ ơn thần, các triều đại phong kiến về sau đều ban sắc phong. Tại di tích hiện vẫn lưu giữ 28 đạo sắc phong (thời Lê, Nguyễn). Nội dung các sắc phong ca ngợi uy đức, công lao phù trợ đánh đuổi giặc ngoại xâm của thần Đồng Cổ với đất nước, Nhân dân. Năm 2004, đền thờ được xếp hạng Di tích văn hóa lịch sử cấp quốc gia. Với ý nghĩa đó, di tích đã được trùng tu, tôn tạo xứng tầm, đáp ứng nhu cầu tâm linh của Nhân dân và du khách khi về với làng cổ Mỹ Đà.

Vào Lễ Kỳ phúc các thôn, dòng họ trong làng tham gia rước kiệu và dâng lễ vật 

Hàng năm, vào ngày mùng 1 tháng 2 (âm lịch), Nhân dân địa phương lại thành kính tổ chức lễ hội kỳ phúc tại đền Đồng Cổ làng Mỹ Đà. Các bậc cao niên trong làng tự hào: “Không ai biết chính xác lễ hội kỳ phúc đền Đồng Cổ có từ bao giờ. Đây là dịp để người dân tỏ lòng tôn kính, biết ơn đối với thần linh đã có công phù trợ đất nước, Nhân dân ta đánh thắng giặc ngoại xâm. Đồng thời, gửi gắm ước vọng quốc thái dân an, mùa màng no đủ, được thần chở che, phù trợ cho vạn sự an lành”. Tiếng trống đồng Đồng Cổ đã vang vọng suốt hàng ngàn năm lịch sử, cho tới hôm nay vẫn tiếp tục âm vang, thúc đẩy các thế hệ người dân Thanh Hóa tiếp bước tiền nhân trong hành trình xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước."

Hy vọng trong tương lai không xa, cùng với Thành nhà Hồ, Khu di tích Lam Kinh, Đền Đồng Cổ -làng (thôn) Mỹ Đà- xã Hoằng Đức- huyện Hoằng Hóa sẽ trở thành điểm du lịch tâm linh, điểm đến hấp dẫn trong hành trình du lịch xứ Thanh./.

                                                          Tuyết Mai: TT Văn hóa TTTT&DL